Σήμερα ο κόσμος αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη παγκόσμια κρίση εκτοπισμού από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς περίπου 60 εκατομμύρια άνθρωποι είναι εκτοπισμένοι εξαιτίας των συρράξεων, των διώξεων και των αφόρητων συνθηκών στην πατρίδα τους. H Ευρώπη δεν έχει συνέλθει από το σοκ του τεράστιου αριθμού των προσφύγων και των μεταναστών – περίπου ένα εκατομμύριο – που πέρασαν τα σύνορά της το 2015.
Το 2015 θα μείνει στην ιστορία ως η χρονιά που οι ευρωπαϊκές χώρες απέτυχαν συλλογικά να καλύψουν τις επείγουσες ανθρωπιστικές και ιατρικές ανάγκες των προσφύγων και των μεταναστών που έφταναν στα εξωτερικά ή τα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ. Επιπλέον οι αντιμεταναστευτικές και αποτρεπτικές πολιτικές της ΕΕ έχουν αυξήσει τη ζήτηση για τα δίκτυα διακίνησης μεταναστών και ωθούν τους ανθρώπους σε όλο και πιο επικίνδυνες οδούς.
Οι πολιτικές αυτές έχουν συμβάλει σημαντικά στη διαμόρφωση της κρίσης υποδοχής που παρατηρούμε σήμερα: όσοι θέλουν απεγνωσμένα να έρθουν στην Ευρώπη αναγκάζονται να διασχίσουν τη θάλασσα, ενώ οι νότιες χώρες της ΕΕ δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες τους.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη-μέλη της πραγματοποίησαν συσκέψεις και συνόδους και εκπόνησαν σχέδια αλλά τα περισσότερα κράτη είναι απρόθυμα ή ανίκανα να προσφέρουν βοήθεια στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που εισέρχονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Έως τις 3 Νοεμβρίου 2015, 14 κράτη-μέλη είχαν διαθέσει συνολικά 2.284 θέσεις επανεγκατάστασης από τις 160.000 για τις οποίες έχει δεσμευτεί η ΕΕ, ενώ μόνο 86 άνθρωποι είχαν επανεγκατασταθεί στην πράξη από την Ιταλία.
Το κρατικό και επιχορηγούμενο από τον ΟΗΕ σύστημα βοήθειας επίσης αγωνίζεται να ανταποκριθεί επαρκώς στις ανάγκες των ανθρώπων. Αντιθέτως, η κοινωνία των πολιτών και οι εθελοντικές οργανώσεις, παρακάμπτοντας πιο εύκολα διοικητικά, θεσμικά και πολιτικά εμπόδια, παίζουν βασικό ρόλο στην παροχή των απαραίτητων υπηρεσιών στους πρόσφυγες και τους μετανάστες στη διάρκεια του ταξιδιού τους.
Στον πυρήνα αυτών των μη κρατικών δραστηριοτήτων βρίσκεται ένα τεράστιο κύμα αλληλεγγύης από πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο που προσφέρουν εθελοντικά χρόνο, δωρεές και χρήματα για να συνδράμουν τους δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που το χρειάζονται.
Η κατάσταση στα σύνορα της Ευρώπης το 2015 έχει φέρει στο προσκήνιο μια σειρά από αλήθειες τις οποίες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν δείχνουν να κατανοούν στην ουσία τους:
• Με το κλείσιμο των συνόρων δεν σταματά η μετακίνηση των ανθρώπων, απλώς αλλάζουν οι διαδρομές τους.
• Οι πολιτικές αποτροπής έχουν άμεσες επιζήμιες ανθρωπιστικές και ιατρικές συνέπειες.
• Η αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας σε καταυλισμούς στον Λίβανο, την Τουρκία ή την Ιορδανία, όσο κι αν απαιτείται επειγόντως, δεν απαλλάσσει τα κράτη-μέλη της ΕΕ από την ευθύνη που έχουν να δέχονται, να συνδράμουν και να προστατεύουν τους πρόσφυγες εντός της επικράτειας της ΕΕ, ούτε θα κάνει τους ανθρώπους να πάψουν να αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη για σύνθετους λόγους.
Η μη ύπαρξη αξιοπρεπών συνθηκών υποδοχής, η παρεμπόδιση διέλευσης των ανθρώπων και η επαναπροώθησή τους με βάση την εθνικότητά τους και όχι τον κίνδυνο δίωξης στις χώρες προέλευσης, έχουν υποσκάψει τα θεμέλια του διεθνούς προσφυγικού δικαίου και του διεθνούς δικαίου ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Η έκθεση εξηγεί ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει να ελπίζει ότι το θαλάσσιο ταξίδι του θανάτου, οι φράχτες και οι κακές συνθήκες υποδοχής θα λειτουργούν ως «φίλτρο αποτροπής». Καθώς εξακολουθεί να επικρατεί αστάθεια στη Συρία, τη Λιβύη, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, η ΕΕ και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να αλλάξουν τις τρέχουσες πολιτικές τους και να ανταποκριθούν με αξιοπρεπή και ανθρωπιστικό τρόπο στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που ζητούν απεγνωσμένα την προστασία και τη συνδρομή τους.
* * *
Το 2015, ένα εκατομμύριο άνθρωποι διακινδύνευσαν τη ζωή τους για να φτάσουν στην Ευρώπη από την Αφρική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή· το 84% προερχόταν από τις 10 κυριότερες χώρες προέλευσης προσφύγων. O αριθμός τους αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 0,2% του συνολικού πληθυσμού της Ευρώπης. Η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που φεύγουν από ζώνες συρράξεων εκτοπίζονται εσωτερικά ή ζουν σε γειτονικές χώρες. Το 2014, μόνο η Τουρκία, το Πακιστάν και ο Λίβανος φιλοξενούσαν το ένα τρίτο των προσφύγων όλου του κόσμου. Στον Λίβανο, μια χώρα με πληθυσμό 5,8 εκατομμυρίων, οι πρόσφυγες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 30% του πληθυσμού. Καθώς τα χερσαία σύνορα της Ευρώπης (συγκεκριμένα τα σύνορα Ισπανίας-Μαρόκου, Τουρκίας-Βουλγαρίας και Τουρκίας-Ελλάδας) είναι ως επί το πλείστον αποκλεισμένα, ο μόνος τρόπος εισόδου στην Ευρώπη για τους περισσότερους μέσω θαλάσσης. Ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2015 οι περισσότεροι άνθρωποι έφταναν στην Ευρώπη διασχίζοντας την κεντρική Μεσόγειο (κυρίως από τη Λιβύη στην Ιταλία), από τον Ιούλιο του 2015 η μετακίνηση μετατοπίστηκε στην οδό της ανατολικής Μεσογείου (κυρίως από την Τουρκία στην Ελλάδα), με 5.000 ανθρώπους κατά μέσο όρο να φτάνουν κάθε μέρα στις ελληνικές ακτές τον Σεπτέμβριο του 2015. Το 2015, τουλάχιστον 3.771 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους επιχειρώντας να διασχίσουν τη θάλασσα προς την Ευρώπη.
Παρόλο που έχουν προταθεί ορισμένα νέα και θετικά μέτρα από την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της, όπως οι προτάσεις για την επανεγκατάσταση και μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, και παρόλο που χώρες όπως η Γερμανία υποδέχτηκαν ενεργά πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες το 2015, η αντίδραση της Ευρώπης ήταν πολύ αργή και ανεπαρκής. Όσο για τα προγράμματα επανεγκατάστασης και μετεγκατάστασης, δεν είναι υποχρεωτικά, και τα περισσότερα κράτη έχουν αρνηθεί να συμμετάσχουν. Έως τις 3 Νοεμβρίου 2015, 14 κράτη-μέλη είχαν διαθέσει 2.284 θέσεις από τις 160.000 για τις οποίες έχει δεσμευτεί η ΕΕ, ενώ μόνο 86 άνθρωποι είχαν στην πράξη επανεγκατασταθεί από την Ιταλία.
Η ΠΟΡΕΙΑ ΜΕΤ’ ΕΜΠΟΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ
ΒΗΜΑ 1 : Η ΦΥΓΗ
Το 2015, 1.008.616 άνθρωποι ήρθαν στην Ευρώπη, εγκαταλείποντας την πατρίδα τους και αναζητώντας ασφάλεια και μια καλύτερη ζωή. Παρόλο που τα κράτη σπεύδουν να κατηγοριοποιήσουν τους ανθρώπους που φτάνουν στο έδαφός τους ως «παράτυπους» ή «οικονομικούς μετανάστες» από τη μια και ως «πρόσφυγες» από την άλλη, η πραγματικότητα αυτής της μικτής ροής είναι πολύ πιο σύνθετη. Ένα πρώτο σημαντικό στοιχείο είναι ότι περίπου το 85% των ανθρώπων που έχουν φτάσει ως τώρα στην Ευρώπη προέρχεται από τις 10 κυριότερες χώρες προέλευσης προσφύγων. Περίπου οι μισοί από αυτούς προέρχονται από τη Συρία, το 20% από το Αφγανιστάν, ενώ οι υπόλοιποι φεύγουν από το Ιράκ, την Ερυθραία και από εμπόλεμες χώρες, όπως η Σομαλία και το Σουδάν.
ΒΗΜΑ 2 : ΔΙΑΣΧΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Από το ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες που έφτασαν στην Ευρώπη από τη θάλασσα το 2015, οι περισσότεροι ακολούθησαν την οδό της ανατολικής Μεσογείου από την Τουρκία στην Ελλάδα. Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2015, 851.319 άνθρωποι έφτασαν στην Ελλάδα από τη θάλασσα. Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 2015, 4.000 άνθρωποι κατά μέσο όρο έφταναν κάθε μέρα στα ελληνικά νησιά. Τον Οκτώβριο o μέσος αριθμός καθημερινών αφίξεων έφτασε τις 6.000, από τις οποίες το 20% ήταν παιδιά και το 14% γυναίκες. Ο μήνας αυτός αντιστοιχεί στο 33% των συνολικών αφίξεων του 2015. Η οδός της κεντρικής Μεσογείου, από τη βόρεια Αφρική (κυρίως τη Λιβύη) στην Ιταλία, ήταν η δεύτερη συνηθέστερη μεταναστευτική οδός προς την Ευρώπη από τη θάλασσα το 2015. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως από ανθρώπους από την Ερυθραία, τη Συρία, τη Σομαλία και άλλες υποσαχάριες αφρικανικές χώρες και θεωρείται η πιο επικίνδυνη οδός. Το 2015, η Ύπατη Αρμοστεία υπολογίζει ότι 153.600 άνθρωποι έφτασαν στην Ιταλία από τη θάλασσα. Καθώς περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν τη θαλάσσια οδό, ο αριθμός των θανάτων συνεχίζει να αυξάνεται. Το 2015, 3.771 άνθρωποι πέθαναν στη θάλασσα, ξεπερνώντας το προηγούμενο θλιβερό ρεκόρ των 3.400 ζωών που χάθηκαν στη θάλασσα το 2014. Στα τέλη του 2014, η ΕΕ και η Ιταλία αποφάσισαν να διακόψουν την επιχείρηση Mare Nostrum, μια μεγάλη θαλάσσια επιχείρηση διάσωσης του ιταλικού ναυτικού στη Μεσόγειο χάρη στην οποία διασώθηκαν περισσότεροι από 170.000 άνθρωποι. Στη θέση της, οι ενέργειες της ΕΕ στράφηκαν στην ενίσχυση των επιχειρήσεων «Τρίτων» και «Ποσειδών» της Frontex, οι οποίες στόχο έχουν κυρίως την ενισχυμένη διαχείριση των συνόρων. Οι βάρκες και τα πλοιάρια άρχισαν να αυξάνονται από τον Μάρτιο του 2015, και μόνο τον Απρίλιο του 2015 καταγράφηκαν 1.308 νεκροί και αγνοούμενοι στη θάλασσα.
Το ταξίδι από τη Λιβύη στην Ιταλία διαρκεί από 30 μέχρι 74 ώρες, ενώ το πέρασμα από την Τουρκία στην Ελλάδα διαρκεί από 45 λεπτά μέχρι λίγες ώρες. Τα ναυάγια είναι συχνά, ιδίως όταν οι καιρικές συνθήκες είναι κακές. Τα σκάφη είναι κυρίως μικρές φουσκωτές βάρκες ή παλιά ξύλινα αλιευτικά πλοιάρια και συχνά είναι αναξιόπλοα και υπερφορτωμένα. Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες συχνά είναι μόνοι τους πάνω στο σκάφος χωρίς εμπειρία από τη θάλασσα, χωρίς εξοπλισμό πλοήγησης και με λιγοστά καύσιμα.
* Στις 5 Αυγούστου 2015, όταν ένα ξύλινο πλοιάριο που μετέφερε 600 με 700 ανθρώπους (κυρίως οικογένειες) ανατράπηκε κοντά στις λιβυκές ακτές, το σκάφος έρευνας και διάσωσης Dignity I των Γιατρών Χωρίς Σύνορα κλήθηκε να βοηθήσει. Εκτιμάται ότι μόνο 300 άνθρωποι επέζησαν από το ναυάγιο.
*Στις 28 Οκτωβρίου 2015, 43 άνθρωποι, ανάμεσά τους 20 παιδιά, έχασαν τη ζωή τους όταν ανατράπηκε μια βάρκα κοντά στο νησί της Λέσβου. Την ίδια μέρα, 19 άνθρωποι κηρύχθηκαν αγνοούμενοι όταν βυθίστηκε μια βάρκα έξω από την Κάλυμνο. Τέσσερις άνθρωποι κηρύχθηκαν αγνοούμενοι στα ανοιχτά της Σάμου και άλλοι τρεις σε άλλο περιστατικό έξω από το Αγαθονήσι.
* Στις 16 Δεκεμβρίου 2015, ένα ξύλινο πλοιάριο που μετέφερε περίπου 85 ανθρώπους ανατράπηκε έξω από τις βόρειες ακτές της Λέσβου. Διασώθηκαν οι 83 και μεταφέρθηκαν στους γειτονικούς οικισμούς του Μόλυβου και της Πέτρας.
ΒΗΜΑ 3: ΑΦΙΞΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ – ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΙΤΟΥΝΤΕΣ ΑΣΥΛΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ
Το 2015, η Ελλάδα έγινε το σημείο πρώτης εισόδου για μετανάστες και πρόσφυγες προς την Ευρώπη. Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2015, 851.319 άνθρωποι είχαν φτάσει στην Ελλάδα διασχίζοντας τη θάλασσα, κυρίως στη Λέσβο, τη Σάμο, τη Χίο, την Κω και τη Λέρο. Πάνω από το 91% προερχόταν από χώρες που μαστίζονται από πόλεμο ή γενικευμένη βία (κυρίως τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και τη Σομαλία), ενώ πάνω από το ένα τρίτο ήταν γυναίκες και παιδιά. Παρά την επιδείνωση των καιρικών συνθηκών τον Οκτώβριο του 2015 έφτασε στην Ελλάδα ο μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων, με μέσο όρο 8.700 αφίξεις καθημερινά στα ελληνικά νησιά την εβδομάδα 15-21 Οκτωβρίου. Η Λέσβος, όπου αποβιβάζεται σχεδόν το 60% όλων των μεταναστών και προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα, είχε τον Οκτώβριο του 2015 δυνατότητα υποδοχής 1.480 ανθρώπων την ημέρα ενώ στο νησί έφταναν κάθε μέρα 5.000 άνθρωποι.
ΒΗΜΑ 4: ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΟΤΟ ΣΤΟΝ ΒΟΡΡΑ – ΑΠΑΝΘΡΩΠΗ ΔΙΕΛΕΥΣΗ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΟΔΩΝ ΤΩΝ ΔΥΤΙΚΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ
Οι περισσότεροι πρόσφυγες και μετανάστες συνεχίζουν το ταξίδι τους μέσω της οδού των δυτικών Βαλκανίων για να φτάσουν σε ευρωπαϊκές χώρες όπως η Αυστρία, η Γερμανία και η Σουηδία. Η οδός των δυτικών Βαλκανίων είναι δύσκολη και επικίνδυνη ενώ ταυτόχρονα τα σύνορα των κρατών ανοίγουν και κλείνουν χωρίς προειδοποίηση. Τον Νοέμβριο του 2015, η ακολουθούμενη οδός ήταν κυρίως από την Ελλάδα στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), στη συνέχεια μέσα από τη Σερβία, την Κροατία και τη Σλοβενία προς την Αυστρία, τη Γερμανία, τη Σουηδία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στη διάρκεια του 2015, σημειώθηκε τεράστια αύξηση στους αριθμούς των προσφύγων και μεταναστών που διέρχονταν από αυτή την οδό.
• Η ΠΓΔΜ, κατέγραψε 214.343 ανθρώπους που πέρασαν από τη χώρα από τις 19 Ιουνίου έως τις 5 Νοεμβρίου 2015 51, με μέσο όρο 6.922 ανθρώπους την ημέρα στις αρχές Νοεμβρίου.
• Έως τις 11 Νοεμβρίου, 404.022 μετανάστες και πρόσφυγες είχαν εισέλθει στη Σερβία το 2015, με μέσο όρο 6.343 αφίξεις την ημέρα στις αρχές Νοεμβρίου.
• Μετά το κλείσιμο των συνόρων της Ουγγαρίας, η ροή των προσφύγων και μεταναστών περνούσε αποκλειστικά από την Κροατία. Από τις 16 Σεπτεμβρίου έως τις 10 Νοεμβρίου, καταγράφηκαν 354.446 μετανάστες και πρόσφυγες που πέρασαν από τη χώρα, με μέσο όρο 6.853 ανθρώπους την ημέρα στις αρχές Νοεμβρίου.
• Σύμφωνα με τη σλοβενική κυβέρνηση, σχεδόν 200.000 πρόσφυγες και μετανάστες εισήλθαν στη Σλοβενία από τις 16 Οκτωβρίου έως τις 13 Νοεμβρίου, με μέσο όρο 6.685 ανθρώπους την ημέρα στις αρχές Νοεμβρίου.
ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ:
• Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2015, υπολογίζεται ότι 1.008.616 άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους και ήρθαν στην Ευρώπη.
• Το 84% προερχόταν από τις 10 κυριότερες χώρες προέλευσης προσφύγων, με το 49% να προέρχεται από τη Συρία, το 21% από το Αφγανιστάν και το 9% από το Ιράκ.
• Το 17% ήταν γυναίκες και το 25% ήταν παιδιά ηλικίας κάτω των 18.
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΑΥΤΩΝ:
Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 15 Δεκεμβρίου 2015, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα πραγματοποίησαν σχεδόν 100.000 ιατρικές συνεδρίες με πρόσφυγες και μετανάστες στην Ιταλία, την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και πάνω στα σκάφη έρευνας και διάσωσης της οργάνωσης στη Μεσόγειο.
Από τον Μάιο έως τον Δεκέμβριο του 2015, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα διέσωσαν και βοήθησαν 23.747 πρόσφυγες και μετανάστες στη θάλασσα. Τα περισσότερα από τα προβλήματα υγείας για τα οποία παρείχαν περίθαλψη οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα θα μπορούσαν να είχαν προληφθεί εύκολα εάν τα κράτη-μέλη της ΕΕ είχαν μεριμνήσει για ασφαλή δίοδο και υποδοχή που να ανταποκρίνεται στα ανθρωπιστικά πρότυπα.
Οι ιατρικές ομάδες μας στην Ελλάδα και τη Σερβία περιέθαλψαν 12.214 ασθενείς για προβλήματα υγείας που σχετίζονταν με τραύματα, αριθμός που αντιστοιχεί στο 18% όλων των ιατρικών συνεδριών σε αυτές τις δύο χώρες. Μεταξύ των 408 σοβαρότερων περιστατικών τραύματος, το 70% των ασθενών αυτών ανέφερε ότι υπήρξε θύμα σωματικής βίας, ληστείας ή λεκτικής βίας και εκφοβισμού στη διάρκεια του ταξιδιού του.
Η ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ:
Το 2015, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υπολογίζεται ότι διέθεσαν 31,5 εκατομμύρια ευρώ και κινητοποίησαν 535 εργαζομένους προκειμένου να ανταποκριθούν στις ανάγκες των προσφύγων και των μεταναστών στην Ευρώπη:
• 45 εργαζόμενοι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και 11,5 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν για την πραγματοποίηση επιχειρήσεων έρευνας και διάσωσης με τρία σκάφη στη Μεσόγειο.
• Επιπλέον, 489 εργαζόμενοι και 20 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν για την κάλυψη των ανθρωπιστικών αναγκών των προσφύγων και των μεταναστών στην Ιταλία και την Ελλάδα, τα Βαλκάνια και τις χώρες προορισμού τους.
Πρόσφατες Ενέργειες Κλεισίματος Συνόρων:
• 2012, Ελλάδα: φράχτης στα σύνορα με την Τουρκία, αύξηση ασφάλειας κατά μήκος του ποταμού Έβρου.
• 2013, Βουλγαρία: φράχτης στα σύνορα με την Τουρκία.
• Αύγουστος 2015, ΠΓΔΜ (Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία
της Μακεδονίας): κλείσιμο συνόρων με την Ελλάδα και κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
• Σεπτέμβριος 2015, Ουγγαρία: κλείσιμο συνόρων με τη Σερβία και ανακοίνωση επικείμενων συλλήψεων, χρήση δακρυγόνων και αστυνομική βία.
• Οκτώβριος 2015, Ουγγαρία: κλείσιμο συνόρων με την Κροατία
Σλοβενία: όριο 2.500 εισόδων την ημέρα. Καθώς όμως 3.500 με 6.500 άνθρωποι περνούσαν καθημερινά από τη Σερβία στην Κροατία, αυτό προκάλεσε συμφόρηση στα σύνορα
ανάμεσα στις δύο χώρες.
• Νοέμβριος 2015, Σλοβενία: εργασίες ανέγερσης φράχτη στα σύνορά με την Κροατία.
• Νοέμβριος 2015, απόφαση Σλοβενίας, Κροατίας, Σερβίας και ΠΓΔΜ να επιτρέπουν μόνο σε υπηκόους Συρίας, Αφγανιστάν και Ιράκ να περνούν τα σύνορα.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΤΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ
1. MY Phoenix: Σε συνεργασία με την οργάνωση
Migrant Offshore Aid Station (MOAS). Επιχειρούσε από 2 Μαΐου έως 22 Σεπτεμβρίου 2015 με έξι μέλη των Γιατρών
Χωρίς Σύνορα
2. Bourbon Argos: Το Bourbon Argos επιχειρούσε
από 9 Μαΐου έως 31 Δεκεμβρίου 2015. Μπορούσε να μεταφέρει 500 ανθρώπους και είχε 26μελές πλήρωμα που αποτελούνταν από ειδικούς έρευνας και διάσωσης και ιατρικό προσωπικό.
3. Dignity I: Το Dignity I επιχειρούσε από 13 Ιουνίου έως 13 Νοεμβρίου 2015. Είχε χωρητικότητα 350 ανθρώπων και 18μελές πλήρωμα που αποτελούνταν από ιατρικό προσωπικό και ειδικούς έρευνας και διάσωσης.
Από τις 2 Μαΐου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2015, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στα τρία σκάφη διέσωσαν 20.129 ανθρώπους στη Μεσόγειο, από τους οποίους το ένα τέταρτο περίπου ήταν γυναίκες και παιδιά. Από τις 123 βάρκες σε κίνδυνο
τις οποίες βοήθησαν οι ομάδες της οργάνωσης, 95 ήταν φουσκωτές και 28 ήταν ξύλινες.
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ GREENPEACE ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
Στις 29 Νοεμβρίου 2015, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, σε συνεργασία με την Greenpeace, ξεκίνησαν δραστηριότητες βοήθειας στο Αιγαίο, στα χωρικά ύδατα ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα, έξω από τη Λέσβο. Έως 150.000 άνθρωποι διέσχισαν τη θάλασσα από τις τουρκικές ακτές στα ελληνικά νησιά μόνο τον Νοέμβριο του 2015, από τους οποίους το 65% έφτασε στη Λέσβο. Μεταξύ Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου, περισσότεροι από 320 άνθρωποι, κυρίως παιδιά, έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο στην προσπάθειά τους να βρουν καταφύγιο στην Ευρώπη. Από τις 7 έως τις 28 Δεκεμβρίου 2015, 6.055 άνθρωποι έλαβαν βοήθεια στο πλαίσιο 143 επεμβάσεων: 455 διασώθηκαν απευθείας και άλλοι 5.600 οδηγήθηκαν ή ρυμουλκήθηκαν σε ασφαλές μέρος.
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΟΠΩΣ ΚΑΘΟΡΙΣΤΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΥΙΟΘΕΤΗΘΗΚΕ ΤΟΝ ΜΑΪΟ ΤΟΥ 2015
ΑΜΕΣΑ ΜΕΤΡΑ
• Εκχωρήθηκαν 26,8 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον στον προϋπολογισμό για τις κοινές επιχειρήσεις «Ποσειδών» (Ελλάδα) και «Τρίτων» (Ιταλία) της Frontex για το 2015-2016, ενώ η περιοχή της επιχείρησης «Τρίτων» επεκτάθηκε στα 138 ναυτικά μίλια νότια των ακτών της Σικελίας.
• Δημιουργήθηκε η νέα έννοια των hotspot (κομβικό σημείο) για τη γρήγορη ταυτοποίηση, καταγραφή και λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων των μεταναστών και των προσφύγων που φτάνουν σε κράτη-μέλη πρώτης γραμμής και για το συντονισμό των επανεγκαταστάσεων ή των επιστροφών. Βασίζεται στη συνεργασία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), της Συνοριοφυλακής της ΕΕ (Frontex), της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας (Europol) και της Υπηρεσίας Δικαστικής Συνεργασίας της ΕΕ (Eurojust) με τις αρχές του κράτους-μέλους πρώτης γραμμής.
• Στις 22 Ιουνίου, στο πλαίσιο της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (CSDP), ξεκίνησε η επιχείρηση EUNAVFORMED-Sophia στη Μεσόγειο. Στόχος αυτής της στρατιωτικής επιχείρησης είναι η εκπόνηση
συστηματικών προσπαθειών για τον εντοπισμό, τη δέσμευση και την καταστροφή των σκαφών καθώς και των μέσων που χρησιμοποιούνται ή υπάρχουν υπόνοιες ότι χρησιμοποιούνται από διακινητές μεταναστών ή εμπόρους ανθρώπων».
• Δέσμευση για την επανεγκατάσταση (160.000 αιτούντες άσυλο) και μετεγκατάσταση (20.000 πρόσφυγες) ανθρώπων που χρειάζονται διεθνή προστασία.
• Μείωση των κινήτρων για την παράτυπη μετανάστευση
• Διάσωση ανθρώπινων ζωών και προστασία των εξωτερικών συνόρων
• Δημιουργία ισχυρής πολιτικής ασύλου [μέσω της πλήρους εφαρμογής του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (CEAS)]
• Καθορισμός νέας πολιτικής για τη νόμιμη μετανάστευση
* Έκθεση: «Πορεία μετ’ εμποδίων προς την Ευρώπη» (Οbstacle course to Europe), Γιατροί Χωρίς Σύνορα, Ιανουάριος 2016
