«Ορισμένες ζωές θα είναι εξαιρετικά προστατευμένες και η ακύρωση του αιτήματος τους για ιερότητα θα αρκεί για να κινητοποιήσει τις δυνάμεις του πολέμου. Άλλες ζωές δε θα βρίσκουν τόσο άμεση και μανιασμένη υποστήριξη, η απώλεια τους δε θα θεωρηθεί πως αξίζει να προκαλέσει οδύνη».
Η αμερικανίδα καθηγήτρια Τζούντιθ Μπάτλερ σκιαγράφησε το πλαίσιο της εποχής μας ως δομικά διαιρετικό απέναντι στην ιερότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, όπου ορισμένες ζωές παραμένουν θωρακισμένες απέναντι στη βία, ενώ άλλες απογυμνώνονται από οποιαδήποτε προστατευτική κάλυψη και σημασιοδοτούνται ως εντελώς ευάλωτες. Είναι πρόσφυγες. Εκτοπισμένοι. Ούτε ζωντανοί, ούτε νεκροί αλλά απροσδόκητα φασματικοί. Ζωές, σημαδεμένες από τη διαρκή απώλεια του τόπου, της μνήμης και της ταυτότητας.
Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι μετακινήθηκαν τον τελευταίο χρόνο από τις εμπόλεμες ή ανελεύθερες ζώνες της Ανατολής προς την Ευρώπη, διακινδυνεύοντας μέσα από ένα ταραγμένο ταξίδι τη ζωή τους σ’ ένα κυνηγητό με το θάνατο στις θάλασσες της Μεσογείου. Ένα μπεργκμανικό καραβάνι που περπατάει αδιάκοπα και εγκλωβίζεται στα μεθοριακά περάσματα. Μένει εκτός των ορίων που νοηματοδοτούν το ανθρώπινο. Καταγράφεται και απορρίπτεται ως «ξένο», παρότι τόσο οικείο.
Τη φωτογραφική αποτύπωση αυτών στιγμών, με την έννοια της ιστορικής τομής, επεδίωξε να παρουσιάσει η έκθεση Crossings, στα πλαίσια του 1ου Μεσογειακού Φεστιβάλ Φωτογραφίας, το καλοκαίρι του 2016 στο Ρέθυμνο. Επιλέχθηκε ως τόπος διεξαγωγής ένα παλιό κτίριο της Εμπορικής Τράπεζας, ένα μέρος που συμβολίζει το διττό πέρασμα: το πέρασμα των προσφύγων και το πέρασμα της ζωής από τη χρηματιστηριοποίηση στην απόλυτη ρευστοποίηση. Έτσι, μέσα από την αντίθεση παρελθόντος και παρόντος παράγεται μια συγχρονισμένη αρμονία μορφής και περιεχομένου στο παλλόμενο έδαφος οριακών κοινωνικοπολιτικών συμφραζόμενων, όπου ο δικός μας ρόλος εντοπίζεται στη θέαση του αθέατου.
Μαρία Λούκα
