To 1ο Μεσογειακό Φεστιβάλ Φωτογραφίας “MEDPHOTO”, με τίτλο «Σύνορα | Σταυροδρόμια», πραγματοποιήθηκε στο Ρέθυμνο Κρήτης το καλοκαίρι του 2016. Στο επίκεντρο τέθηκαν τα καίρια ζητήματα της μετανάστευσης, των συνόρων, της ευρωπαϊκής ταυτότητας, του κοινωνικού αποκλεισμού.
Η Ευρώπη, αρχικά μια υπο-ήπειρος της πάλαι ποτέ Ευρασίας, είναι χτισμένη πάνω σε μια ιστορία διαχωρισμών, εγκλεισμών και αποκλεισμών. Η Ευρώπη ιδρύθηκε πάνω στο φόβο του απέναντι, του διαφορετικού, και με βασικό γνώμονα την ομοιογένεια – θρησκευτική, φυλετική – των ανθρώπων της. Τώρα, έρχεται ξανά αντιμέτωπη με αυτό που τη δημιούργησε, όντας στον πυρήνα μεγάλων κοινωνικο-οικονομικών ανακατατάξεων.
Αυτήν ακριβώς την ιστορική συνθήκη εξετάζει το Medphoto 2016 μέσα από την φωτογραφική τέχνη, αξιοποιώντας όλα τα «είδη» της και δημιουργώντας ένα ενιαίο αφήγημα. Μία αφηγηματική πλοκή διατρέχει όλες τις εκθέσεις, από την πρώτη μέχρι την τελευταία φωτογραφία, συνθέτοντας τις επιμέρους ιστορίες του κάθε καλλιτέχνη, σε μια προσπάθεια να αναδειχθεί η πολυπλοκότητα του προσφυγικού ζητήματος και οι βαθύτερες πολιτικές του προεκτάσεις. Έτσι, το Medphoto – το «φεστιβάλ των φωτογράφων» όπως το λέμε μεταξύ μας – λειτούργησε σαν ένα συλλογικό DIY πείραμα, ένα δύσκολο κι επισφαλές εγχείρημα, με κοινό όραμα, που μοιράστηκαν μεταξύ τους οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες και επιμελητές, η οργανωτική ομάδα και οι συνεργάτες μας.
Το παρόν βιβλίο αποτελεί ένα έργο κειμένων και φωτογραφιών που στέκονται ισότιμα απέναντι σε ένα σημαντικό, κοινό μας ζήτημα της εποχής και του τόπου. Σε αυτή τη συλλογή, που θέλαμε να είναι κάτι παραπάνω από ένας κατάλογος εκθέσεων, παρουσιάζονται κείμενα που γράφτηκαν από σημαντικούς ανθρώπους της λογοτεχνίας, της φιλοσοφίας, της δημοσιογραφίας, της κριτικής και της τέχνης.
Κάνοντας τώρα τον απολογισμό μας, το Medphoto 2016 ήταν τελικά μια άσκηση επαναπροσδιορισμού της σχέσης του πολιτισμού με τους θεσμούς, της τέχνης με την κοινωνία. Ο τόπος διεξαγωγής του έχει καθοριστική σημασία ως συμβολικό πεδίο πολλαπλών διακυβεύσεων: το Ρέθυμνο Κρήτης βρίσκεται στην ελληνική περιφέρεια· στο νότιο άκρο της Ευρώπης· στο κέντρο της Μεσογείου.
Ένας ακόμα στόχος μας ήταν η εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας, το εκπαιδευτικό αντίκρυσμα για τους νεότερους, αλλά και η ενίσχυση της καλλιτεχνικής κοινότητας, μέσω και του πρώτου φωτογραφικού βραβείου με χρηματικό έπαθλο στην Ελλάδα.
Εν τέλει, η τέχνη μπορεί να συνομιλεί με την κοινωνία και να παίρνει θέση απέναντι στα προβλήματά της: να συνιστά μια άνευ εκπροσώπησης και μιντιακής διαμεσολάβησης πολιτική πράξη.
Σεπτέμβριος 2016
Παύλος Φυσάκης
Καλλιτεχνικός διευθυντής
