The Road Not Taken
Από τις αρχές του 2000 άρχισαν να φτάνουν στην Ελλάδα πρόσφυγες, κυρίως λόγω των πολέμων σε Αφγανιστάν και Ιράκ. Αυτό, όμως, που συνέβη φέτος ήταν πρωτοφανές. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ σχεδόν 800.000 πρόσφυγες πέρασαν από την Τουρκία στην Ελλάδα. Άλλοι 3.700 δεν τα κατάφεραν και βρήκαν τραγικό θάνατο στη θάλασσα. Η ψυχολογική φόρτιση, από τον όγκο των ροών, ξεπέρασε κάθε προηγούμενη εμπειρία και έχει αφήσει ένα στίγμα στη μνήμη μου.
To Μάιο βρέθηκα στην Ειδομένη, το τελευταίο ελληνικό χωριό πριν από τα σύνορα με την ΠΓΔΜ. Εκεί, σε ένα χωράφι θα συναντήσω μια ομάδα περίπου 50 προσφύγων. Θα προσπαθήσουν να περάσουν, νύχτα, μέσα στην ΠΓΔΜ και από εκεί στην βόρεια Ευρώπη. Κρατούν ξύλα για προστασία. Τρεις μέρες νωρίτερα οι δουλέμποροι είχαν μαχαιρώσει κάποιους άλλους πρόσφυγες που αρνήθηκαν να τους πληρώσουν. Μου εξηγούν ότι μπορούν να δουν τα περάσματα από τα GPS και ότι δεν έχουν ανάγκη τους διακινητές.
Το Σεπτέμβριο έφτασα στη Λέσβο. Στο λιμάνι επικρατεί χάος, χιλιάδες άνθρωποι στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλον, περιμένουν την καταγραφή. Συχνά κάποιος λιποθυμάει από τη ζέστη και το συνωστισμό. Στη σκάλα Συκαμιάς, ένα μικρό χωριό στο βόρειο τμήμα του νησιού, υπήρχαν ημέρες που έρχονταν 80 βάρκες με 50-60 άτομα η κάθε μια. Τις πρώτες μέρες του Οκτωβρίου, το δελτίο καιρού ανέφερε ακραία καιρικά φαινόμενα. Παρόλα αυτά οι βάρκες συνέχιζαν να έρχονται. Συνειδητοποιώ ότι είναι απελπισμένοι και έτοιμοι για όλα.
Στις αρχές του 2016 είμαι ξανά στην Ειδομένη. Στη συνοριακή γραμμή έχει στηθεί ένας φράχτης που απαγορεύει τη διάβαση από την Ελλάδα στην ΠΓΔΜ. Οι πρόσφυγες είναι χιλιάδες και ζουν εγκλωβισμένοι σε άθλιες συνθήκες. Ένα πρωί μια ομάδα προσφύγων κινείται παράλληλα με τα σύνορα. Θα επιχειρήσουν να παρακάμψουν το φράχτη. Ένας ηλικιωμένος με πλησιάζει και με ευχαριστεί για τη φιλοξενία στην Ελλάδα. Το ίδιο απόγευμα ο στρατός της ΠΓΔΜ θα τους συλλάβει και θα τους γυρίσει πίσω στην Ειδομένη. Θα τον συναντήσω ξανά στον καταυλισμό τις επόμενες μέρες.
